ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

2.1 Ανατομία – Φυσιολογία του δέρματος

Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο σε έκταση όργανο του ανθρώπινου σώματος. Η επιφάνειά του είναι ανώμαλη, καλύπτεται από τρίχες και χνούδι, ενώ δεν παρουσιάζει τριχοφυΐα σε ορισμένα ανατομικά μέρη του ανθρώπινου σώματος, όπως στις παλάμες, στα πέλματα και στα γεννητικά όργανα. Πρόκειται για μία λεπτή, ελαστική και ανθεκτική μεμβράνη που καλύπτει όλο το σώμα, παρέχοντάς του προστασία από μηχανικούς και χημικούς ερεθισμούς. Παρατηρείται πιο λεπτό σε ανατομικά μέρη του προσώπου όπως στα βλέφαρα, ενώ πιο παχύ εμφανίζεται στα πέλματα και στις παλάμες των χεριών. Αν παρατηρήσουμε το δέρμα από πάνω προς τα κάτω, διακρίνουμε τρεις συνεχόμενες στιβάδες - τοιχώματα: α) την επιδερμίδα, β) το χόριο ή κυρίως δέρμα και γ) το υπόδερμα.

2.1.1 Επιδερμίδα

Η επιδερμίδα ανατομικά αποτελείται από 5 στιβάδες, οι οποίες από πάνω προς τα κάτω είναι οι εξής:

●     Κεράτινη στιβάδα

●     Διαυγής στιβάδα (μόνο στις παλάμες και στα πέλματα)

●     Κοκκώδης ή κοκκιώδης στιβάδα

●     Μαλπιγιανή ή ακανθωτή στιβάδα

●     Βασική ή μητρική στιβάδα.

Στην επιδερμίδα παρατηρείται διαρκής ανανέωση των κυττάρων της, αλλά πλήρης έλλειψη αγγείων, με αποτέλεσμα τη συνεχή θρέψη της από τα αγγεία του χορίου. Αν εξετάσει κανείς στο μικροσκόπιο την επιδερμίδα, θα παρατηρήσει ότι συνδέεται με το χόριο μέσω μίας ανώμαλης κυματοειδούς γραμμής, δημιουργώντας συνεχώς καταδύσεις της επιδερμίδας στο χόριο και αναδύσεις του χορίου στην επιδερμίδα, γνωστές και ως «θηλές».

2.1.2 Χόριο

Το χόριο βρίσκεται σε άμεση σύνδεση με την επιδερμίδα (ακριβώς κάτω από αυτήν). Πρόκειται για την παχύτερη στιβάδα του δέρματος (0.5 - 4 mm). Είναι ένας αρκετά ανθεκτικός ιστός που θρέφει την επιδερμίδα και προστατεύει το δέρμα από ποικίλα μηχανικά ερεθίσματα. Αποτελείται από συνδετικό ιστό (ινώδη) με άφθονο αριθμό αγγείων και νεύρων, τη βασική ή θεμέλιο ουσία, κύτταρα και μύες (π.χ. ορθωτήρες μύες των τριχών). Ο συνδετικός ιστός του χορίου αποτελείται από δύο πολύ βασικές ινώδεις πρωτεΐνες: τις κολλαγόνες ίνες οι οποίες εξασφαλίζουν τη δομική υποστήριξη του δέρματος, τις ελαστικές ίνες που του προσδίδουν ελαστικότητα και τις δικτυωτές ίνες. Και τα τρία αυτά είδη ινών, παράγονται από τα πιο βασικά κύτταρα του χορίου, που ονομάζονται ινοβλάστες. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των ελαστικών ινών είναι η μεγάλη ελαστικότητά τους και η ικανότητά τους να μπορούν να διαταθούν έως και 150% τους συνηθισμένου τους μήκους χωρίς να υποστούν κάποια ρήξη ή καταστροφή. Η βασική ή θεμέλιος ουσία του χορίου, βρίσκεται σε όλη την έκταση του χορίου, γεμίζοντας τα κενά μεταξύ των συνδετικών ινών. Στο χόριο, επίσης, βρίσκεται ο τριχικός θύλακας, μέσα στον οποίο εκβάλλουν οι εκκρίσεις των σμηγματογόνων και ιδρωτοποιών αδένων. Το μείγμα αυτό σχηματίζει ένα υγρό το οποίο διοχετεύεται στην επιδερμίδα καλύπτοντας όλη την επιφάνειά της σαν μανδύας. Ο μανδύας αυτός ονομάζεται «όξινος μανδύας»

2.1.3 Υπόδερμα

Το υπόδερμα ή αλλιώς και υποδόριος ιστός, αποτελεί τη συνέχεια του χορίου. Συνδέει το δέρμα με τα υποκείμενα όργανα του σώματος και περιέχει νεύρα, αγγεία, αισθητικές απολήξεις, θύλακες τριχών, ιδρωτοποιούς αδένες, καθώς και λίπος ή αλλιώς λιπώδη ιστό. Ο ρόλος του υποδέρματος είναι κατά βάση θερμορυθμιστικός (ρύθμιση της θερμοκρασίας), αλλά και προστατευτικός για τους υποκείμενους ιστούς και όργανα.

2.1.4 Εξαρτήματα και αδένες του δέρματος

Τα εξαρτήματα του ανθρώπινου δέρματος είναι α) οι τρίχες και β) τα νύχια.

α) Οι τρίχες: είναι κεράτινα εξαρτήματα του δέρματος με σχήμα κυλινδρικό και νηματοειδές, που εκφύονται λοξά από τους θύλακες των τριχών (τριχοσμηγματογόνους θύλακες). Κάθε τρίχα αποτελείται από το στέλεχος (το τμήμα που προεξέχει - το ορατό δηλαδή μέρος) και τη ρίζα (το τμήμα που βρίσκεται μέσα στο δέρμα και καταλήγει σε ένα παχύτερο άκρο, ονομάζεται βολβός).

●     Το στέλεχος της τρίχας επεκτείνεται από το σημείο που εκβάλλει ο σμηγματογόνος αδένας. Το κατώτερο μέρος του βολβού σχηματίζει ανατομικά μια κοιλότητα, η οποία υποδέχεται τη θηλή του χορίου.

●     Η θηλή του χορίου είναι πλούσια σε αγγεία και νεύρα και μέσω αυτής τρέφεται και αναπτύσσεται η τρίχα56. Οι τρίχες υπάρχουν σε όλη την επιφάνεια του ανθρώπινου σώματος εκτός από τα πέλματα, τις πλάγιες επιφάνειες των δακτύλων, τα νύχια (ονυχοφόρο φάλαγγα), τη θηλή του μαστού, την πόσθη, τη βάλανο, τα μικρά και μεγάλα χείλη του αιδοίου, την κλειτορίδα57.

β) Τα νύχια: είναι κεράτινες πλάκες οι οποίες καλύπτουν τη ραχιαία επιφάνεια της τελευταίας φάλαγγας των δακτύλων. Ο ρόλος τους είναι προστατευτικός για τα δάκτυλα των χεριών και των ποδιών. Οι αδένες του ανθρώπινου δέρματος διακρίνονται σε:

●     Σμηγματογόνους αδένες και

●     Ιδρωτοποιούς αδένες (Εκκρινείς και Αποκρινείς).

Σμηγματογόνοι αδένες: Είναι κυψελωτοί αδένες που εκκρίνουν σμήγμα και εκβάλλουν στον θύλακα της τρίχας. Ανατομικά βρίσκονται μέσα στο χόριο και υπάρχουν σε όλο το σώμα του ανθρώπινου σώματος εκτός από τις παλάμες, τα πέλματα και τα νύχια. Είναι περισσότεροι σε αριθμό αλλά και σε όγκο στη μέση γραμμή του ανθρώπινου σώματος. Εάν οι σμηγματογόνοι αδένες αποφραχτούν με σμήγμα τότε έχουμε την εμφάνιση των φαγεσώρων (ανοικτοί ή κλειστοί), ενώ σε περίπτωση φλεγμονής των σμηγματογόνων αδένων παρατηρείται το δερματικό πρόβλημα της ακμής (ακνεϊκό δέρμα). Όσον αφορά στη σύσταση του σμήγματος, μπορεί να αναφερθεί ότι τα λιπίδια του σμηγματογόνου αδένα αποτελούνται από σκουαλένιο, τριγλυκερίδια, εστέρες κηρών και εστέρες χοληστερόλης.

Εκκρινείς Ιδρωτοποιοί αδένες: Οι εκκρινείς ή μεροκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες, βρίσκονται σε όλη την έκταση του ανθρώπινου σώματος, εκτός από την κοίτη του νυχιού, τη θηλή του μαστού, τη βάλανο του πέους και τα μικρά χείλη του αιδοίου. Σε κάποια σημεία του σώματος όπως τα πέλματα, το πρόσωπο, τον αυχένα και τη μασχαλιαία περιοχή, παρατηρούνται περισσότεροι σε αριθμό. Παράγουν ιδρώτα και ο ρόλος τους είναι τόσο θερμορυθμιστικός (ρύθμιση θερμοκρασίας ανθρώπινου σώματος). Ο συνολικός αριθμός των ιδρωτοποιών αδένων στο σώμα υπολογίζεται σε 2-5 εκατομμύρια.

Αποκρινείς Ιδρωτοποιοί αδένες: Οι αποκρινείς ή απεκκριτικοί ιδρωτοποιοί αδένες βρίσκονται σε μερικές μόνο περιοχές του ανθρώπινου σώματος, όπως θηλή μαστού, μασχάλες, γεννητικά όργανα, βλέφαρα, κ.ά. και παρατηρούνται πολυπληθέστεροι στο γυναικείο φύλο.

Η σύσταση του ιδρώτα περιλαμβάνει: Cl, Na, γαλακτικό οξύ, ουρία, γλυκόζη, αμμωνία, πρωτεΐνες, κρεατινίνη, ουρικό οξύ κ.ά.

https://slideplayer.gr/slide/3095276/